ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΟΜΟΡΦΙΑ, ΣΤΑ ΟΡΕΙΝΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΙΡΑΣ (Α΄ μέρος)

Οι φυσικές ομορφιές της Μεσσηνίας δεν περιορίζονται μόνο στις πανέμορφες και εκπληκτικές παραλίες της, φυσικές ομορφιές υπάρχουν και σε πολλά άλλα σημεία της Μεσσηνίας.                                                                                             

Καταράχτης στη Νέδα

Στη βορειότερη περιοχή της Μεσσηνίας, εκεί που συναντώνται 3 νομοί της Πελοποννήσου, εκτός της Μεσσηνίας, εκεί συναντά και η Αρκαδία, αλλά και την Ηλεία. Σ’ αυτό το «τριεθνές» της Πελοποννήσου, μέχρι το 2010 υπήρχε ο Δήμος Είρας. Ένας Δήμος που είχε περί τα 8 χωριά, ορεινά χωριά, το ένα καλύτερο από το άλλο σε φυσική ομορφιά. Εκεί είναι το εκπληκτικό ποτάμι της Νέδας, εκεί και το «θαύμα της αρχαιότητας» ο ναός του Επικούρειου Απόλλωνα, ο οποίος κατασκευάστηκε από τους Αρχιτέκτονες του Παρθενώνα, Ικτίνο και Καλλικράτη.   Αυτή την απίστευτη βορειότερη γωνιά της Μεσσηνίας, θα γνωρίσουμε στο σημερινό μας αφιέρωμα.             
Όταν Φύγαμε από την Καλαμάτα, με προορισμό τα χωριά της Είρας, φτάσαμε στην Τσακώνα, στρίψαμε αριστερά στο δρόμο Τσακώνας – Καλό Νερό. Στη διαδρομή μας συναντήσαμε  το Δώριο που είναι δεξιά μας. 
Ήδη έχουμε φτάσει στο Δήμο Οιχαλίας, στον οποίο σήμερα υπάγεται Διοικητικά ο τέως Δήμος Είρας, συγκεκριμένα στο Δώριο. Αφού περάσαμε το Δώριο, φτάσαμε στο Ψάρι, το Σύρριζο και το Στάσιμο και αμέσως μετά φτάνουμε στο χωριό  Κακαλέτρι.                                                                            

Επικούρειος Απόλλων

Στο σημείο αυτό υπάρχει μια παράκαμψη που  μας οδηγεί στο χωριουδάκι με το όνομα  Μαρίνα. Λίγο πιο πέρα, συναντάμε  τη διασταύρωση με το επαρχιακό δρόμο, που οδηγεί στο Κακαλέτρι. Εκεί αρχίζουμε να απολαμβάνουμε  το εκπληκτικό  ποτάμι της  Νέδας.  Εκεί έκπληκτοι από τη φυσικά ομορφιά σταθήκαμε να  θαυμάσουμε τη Νέδα όπου θα εκπλαγείτε από την απίστευτη φυσικά ομορφιά του.                                                 

Από το Κακαλέτρι παίρνουμε τον δρόμο για τα χωριά Πέτρα και Νέδα. Η διαδρομή είναι για ένα διάστημα δίπλα ακριβώς στο ποτάμι.
Φτάνοντας στο χωριό Πέτρα και λίγο πριν μπούμε μέσα, στα δεξιά μας υπάρχει ένα εκκλησάκι και γύρω από αυτό να αναβλύζουν νερά. Έχουμε φτάσει στις πηγές της Νέδας. Ο ποταμός Νέδα είναι από τα λίγα ποτάμια που προσφέρουν ένα τόσο

Ο "Παθενώνας" της Μεσσηνίας 

παρθένο τοπίο μακριά από οποιαδήποτε ανθρώπινη παρέμβαση. Είναι επίσης και το μοναδικό ελληνικό ποτάμι με θηλυκό όνομα, το οποίο οφείλει στη νύμφη Νέδα, θεότητα των νερών. Η Νέδα κατά τη Μυθολογία μαζί με τις νύμφες Θεισόα και την Αγνώ έλουσαν τον μικρό Δία.
Η Νέδα από τις πηγές της στο χωριό Πέτρα, διανύοντας μια διαδρομή 32 χιλιομέτρων, που αποτελεί φυσικό σύνορο των νομών Ηλείας και Μεσσηνίας, εκβάλλει στο Ιόνιο στο χωριό Ελαία, λίγο έξω από την Κυπαρισσία.
Ο ποταμός σε ένα μεγάλο μήκος της πορείας του διασχίζει ένα στενό φαράγγι απαράμιλλου φυσικού κάλους με κατάφυτες πλαγιές και μικρούς καταρράκτες.                                                                                                            

Κάθε χρόνο τον Αύγουστο, τοπικοί φορείς και φυσιολατρικοί όμιλοι οργανώνουν διήμερη πεζοπορία στην κοίτη της Νέδας. Ξεκινούν από τις πηγές της, στην Πέτρα, συνεχίζουν στο Κακαλέτρι και τη Μαρίνα, φτάνουν στα Πλατάνια και από εκεί στο Στόμιο, αφού περάσουν από τη χαράδρα της Φιγαλίας και ολοκληρώσουν την πεζοπορία φτάνοντας στις εκβολές, μετά από διαδρομή 15 χλμ.                                                                                                     Για να πάμε όμως προς το άλλο χωριό την Αμπελιώνα, πρέπει να πάμε στο

Αυτό είναι ένα ακόμη θαύμα, αλλά του
Χριστιανισμού, η Αγ. Θεοδώρα

χωριό Μέλπεια, Άνω Μέλπεια και ο δρόμος μας οδηγεί προς την Αμπελιώνα, που επίσης είναι ένα πανέμορφο χωριό, για το οποίο αναφερόμαστε παρά κάτω.                                                                             Όταν θα πάτε να είστε εφοδιασμένοι με Μαγιό, αθλητικά παπούτσια απαραίτητα, και ... καλή διάσχιση !!!

Ας δούμε πιο αναλυτικά όλα τα χωρά του τ. Δήμου Είρας, αφού προηγουμένως σας ενημερώσουμε ότι το αφιέρωμα αυτό θα γίνει σε δύο «δόσεις». Η πρώτη σήμερα και η δεύτερη την Κυριακή 8 Νοεμβρίου.

ΑΓΙΟΣ ΣΩΣΤΗΣ                                                                                         

Ο Άγιος Σώστης γεωγραφικά βρίσκεται στα σύνορα των νομών Μεσσηνίας, Ηλείας και Μεσσηνίας και έχει ύψος 850 μ. στο γεφύρι και 900 μ. στο πάνω χωριό. Η ιστορία του Αγίου Σώστη είναι συνυφασμένη με την ιστορική περιοχή της Γόρενας - που οι αρχαιολόγοι υποστηρίζουν ότι

Ο Αγιος Σώστης, χωριό πνιγμένο στο πράσινο.

πρόκειται για την Παρασσιακή πόλη Λυκόα η οποία βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά του Λυκαίου όρους καθώς και με τον οικισμό Τσουράκι (τουρκική ονομασία για τη μικρή καλύβα). Ο Άγιος Σώστης είναι γνωστός για την εκκλησία του Αη-Γιάννη. Στη θέση όπου βρίσκεται σήμερα η εκκλησία, υπήρχε κάποτε ένα βυζαντινό μοναστήρι το οποίο διέλυσαν οι Φράγκοι το 1300 και ερειπώθηκε. Κατόπιν ενός οράματος του Αγιοσωστήτη Γιάννη Κωνσταντόπουλου, ξεκίνησαν ανασκαφές και βρέθηκαν 60 κελλιά, μία χρυσή λαβίδα, ένα δισκοπότηρο και ένας πώρινος σταυρός. Τα γειτονικά χωριά συνέδραμαν στην ανέγερση της σημερινής εκκλησίας και ίδρυσαν το πανηγύρι που γίνεται κάθε χρόνο στις 29 Αυγούστου με μεγάλη προσέλευση από τα γύρω χωριά. Το χωριό πήρε την ονομασία του από τη σωστική επέμβαση του Αγίου.                                                       

Ένα άλλο νεωτεριστικό ιστορικό στοιχείο του χωριού είναι ο ημιτελής ναός

Η εκκλησία του Αη Γιάννη στον Άγ. Σώστη.

βυζαντινού ρυθμού της Αγίας Τριάδος στο κέντρο του χωριού.

Η ανέγερσή του ξεκίνησε με χρήματα που έστειλαν οι μετανάστες από την Αμερική αλλά έμεινε ημιτελής όταν μετά την Αμερικάνικη κρίση του 1929 σταμάτησε η χρηματοδότησή του.  Στο Σύρριζο (θα περιηγηθείτε στις ομορφιές του χωριού και θα επισκεφθείτε την επιβλητική εκκλησία του και το Ποτισώνα. Εδώ θα απολαύσετε σπιτικές γεύσεις στη ταβέρνα του χωριού και το καφέ σας στη καφετέρια.

                                                                                          ΑΜΠΕΛΙΩΝΑ                                                                                         Η Αμπελιώνα είναι ορεινό χωριό της ορεινής Τριφυλίας. Για να πάμε στην Αμπελιώνα πρέπει να φτάσουμε στη Μεγαλόπολη και μέσω της Μαραθούσας κατευθυνόμαστε στο όρος Λύκαιο, για να καταλήξουμε στα χωριά τους τέως Δήμου Είρας που σήμερα έχει υπαχθεί στο Δήμο

Η Αμπελιώνα

Οιχαλίας, του Ν. Μεσσηνίας. Από εκεί θα περάσουμε τη Νέδα και σε απόσταση 29 χιλιομέτρων από τη Μεγαλόπολη φτάνουμε στην Αμπελιώνα, που βρίσκεται σε υψόμετρο 840 μ. Το χωριό που περιβάλλεται από απίστευτη φύση, αναστήθηκε με προσωπικές δαπάνες της οικογένειας Αγγελόπουλου.                                                               Η αισθητική αναβάθμισε, άγγιξε τα πάντα, τα καλντερίμια, τις ξερολιθιές, τα πεζούλια, τις πέτρινες κρήνες (τρανή βρύση που τρέχει πεντακάθαρο νερό), τους φανοστάτες, τις ανακαινισμένες σκεπές των σπιτιών, ξαναζωντάνεψε το μαγαζάκι του Σπύρου (γράφουμε πιο κάτω), επίσης πλακοστρώθηκε το μονοπάτι που οδηγεί στην ιστορική βρύση Τριτσέλη (χώρος αναψυχής με πηγές και πλατάνια), το δρόμο που οδηγεί μέσα από τις πυκνές καστανιές στο χωριό Αμπελιώνα.                                                      

Miα άποψη της Αμπελιώνας

 Επίκεντρο είναι το προστατευόμενο μοναδικό   Καστανόδασος που σώθηκε και αναγεννήθηκε . Με μία βόλτα στο δάσος ηρεμείς αυτόματα και ξεχνάς την Αθήνα ή τα άλλα αστικά κέντρα, τις έγνοιες και το καυσαέριο. Το χωριό καθαυτό είναι εξαιρετικά φροντισμένο, με όμορφα σπίτια, καινούριους δρόμους, μέχρι και Κέντρο Υγείας με 2 μόνιμους γιατρούς. Βασικό σημείο συνάντησης στο χωριό είναι το Μαγαζάκι του Σπύρου, που είναι καφενείο, ταβερνάκι, παντοπωλείο και γενικώς στέκι, όλα σε ένα. Στην ευρύτερη περιοχή συναντά κανείς τον ποταμό Νέδα που είναι ο μοναδικός ποταμός με θηλυκό όνομα.  Στην εισοδο του χωριού υπάρχει ένας ωραίος χώρος   αναψυχής με γήπεδο μπάσκετ και πισίνα. Στην πλατεία Ιερέα Ιωάννου Δημόπουλου Παπαγγελόπουλου ή Παπαγιάννη θα δειτε το καλοδιατηρημένο πέτρινο σχολείο. Στην Αμπελιώνα μοιάζει να συντελείται ένα μικρό θαύμα, και η αναγέννησή της μου θυμίζει σε πολλά –τηρουμένων των αναλογιών– την περίπτωση του Νυμφαίου στη Φλώρινα. Και τα δύο χωριά αναγεννήθηκαν όχι από ένα οργανωμένο σχέδιο της Πολιτείας, αλλά από το προσωπικό μεράκι και στοίχημα κάποιων ρομαντικών.   

Κοντά στην Αμπελιώνα βρίσκεται ένα υπέροχο καστανόδασος με ωραίες

Αναβαθμισμένο καλντερίμι στο δάσος

διαδρομές και τρεχούμενα νερά. Το πνευματικό κέντρο της Αμπελιώνας διαθέτει την Παπανδρεοπούλειο βιβλιοθηκη και σύντομα οι επισκέπτες του χωριού θα μπορούν να μένουν στον παραδοσιακό ξενώνα. Εκτός από το πανηγύρι του Αγιου Ιακώβoυ και το Ψυχούδι (τοπικό έθιμο του ψυχοσάββατου), στο χωριό γιορτάζουν και για τα πολλά κάστανα της περιοxnς, σε ξεχωριστη εκδήλωση που γίvεται την τελευταια Kυριακη του Οκτώβρη. Οι σινεφίλ επισκέπτες θα ενθουσιαστούν, βέβαια, όταν μάθουν ότι n Αμπελιώνα είναι n πατρίδα του βραβευμένου Έλλnνα σκηνοθέτη αείμνηστου Θόδωρου Αγγελόπουλου.                                                    

Ο αδελφός του αείμνηστου Θόδωρου Αγγελόπουλου, Νίκος και τα παιδιά του, της μεγάλης Ξενοδοχειακής εταιρίας ALDEMAR,  που με δική τους φροντίδα και δαπάνες, έκαναν όλη αυτή την ανακαίνιση του χωριού , πήραν το παλιό σχολείο του χωριού που ήταν δωρεά του Ανδρέα Συγγρού

Κάστανα από το καστανόδασος της Αμπελιώνας

και δημιούργησαν ένα Ξενώνα πολυτελείας το ΕΠΟΧΕΣ που είναι το καμάρι της Αμπελιώνας και που την έκανε ένα ξεχωριστό τουριστικό προορισμό για όλες τις εποχές.

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

ΠΟΤΑΜΟΣ ΝΕΔΑ. Η Νέδα είναι το μοναδικό θηλυκό ποτάμι της Ελλάδας και αποτελεί το φυσικό όριο των νομών Ηλείας και Μεσσηνίας. Πηγάζει από το όρος Λύκαιο, ανάμεσα στα χωριά Κακαλέτρι και Πέτρα στα ορεινά της Μεσσηνίας, πολύ κοντά στην Ανδρίτσαινα. Τα νερά της, ύστερα από 32 χιλιόμετρα φυσικής ομορφιάς, συναντούν το Ιόνιο στη θέση Ελαία, λίγο έξω από την Κυπαρισσία.                                                      

Σύμφωνα με το μύθο, όταν η Ρέα γέννησε το Δία, τον έδωσε στη νύμφη

Ο Ξενώνας Εποχές στην Αμπελιώνα

Νέδα,  θεότητα των νερών, για να τον προστατέψει από τον άνδρα της Κρόνο. Εκείνη θήλασε το βρέφος μαζί με τις νύμφες Θεισόα και Αγνώ, το έλουσε και το έπλυνε στο κεφαλάρι στο Λύκαιο, που αργότερα έγινε το θρυλικό ποτάμι που πήρε το όνομά της. Επίσης, σύμφωνα με η μυθολογία, με τη Νέδα συνδέονται η Δήμητρα, η Περσεφόνη και ο Πλούτωνας. (Σήμερα, στα μικρά χωριουδάκια της περιοχής βλέπουμε τα ονόματα αυτά.)

Ο Παυσανίας το 2ο αι. μ.Χ. περιέγραψε το ναό της Δήμητρας στις όχθες της Νέδας, ενώ, όπως υποστήριζε, η Νέδα ήταν η πρώτη σε «μαιάνδρους» μετά τον Μαίανδρο ποταμό. Σημαντικοί είναι και οι αρχαιολογικοί χώροι που υπάρχουν εκεί. Στην κορυφή του Λυκαίου, λατρεύονταν ο Δίας, ενώ εκεί βρίσκεται και η Λυκόσουρα, την οποία ο

Το μαγαζάκι - μεζεδοπωλείο του
κυρ Σπύρου. Μπορείτς να φάτε
τους ωραιότερους μεζέδες

Ησίοδος θεωρούσε «την πρώτη πόλη της ανθρωπότητας». Στα χωριά  Βάστα και Άνω Μέλπεια βρίσκεται η Αγία Θεοδώρα, το πανέμορφο και ξακουστό ξωκλήσι με τα 17 δένδρα στη σκέπη της.

Το φαράγγι της Νέδας, το οποίο διασχίζει κι ο ομώνυμος ποταμός, αποτελεί μια σπάνια και συνάμα ανεξερεύνητη μέχρι πρόσφατα γωνιά της Ελληνικής φύσης. Οι συνεχείς εναλλαγές του τοπίου, η πλούσια  βλάστηση, οι τεράστιες ποταμίσιες πέτρες μέσα στα ανοιχτοπράσινα νερά κι οι επιβλητικοί βράχοι, κάνουν το πέρασμά της αληθινή πρόκληση, αλλά και απόλαυση για τον επισκέπτη Το φαράγγι γίνεται προσπελάσιμο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες ενώ την ομορφιά του τοπίου συνθέτουν ελαιώνες, συκιές, πλατάνια, αγριοβελανιδιές και πουρνάρια. Σε διάφορα σημεία της πορείας υπάρχουν συνολικά τρεις καταρράκτες που καταλήγουν σε μικρές κολυμπήθρες. Σε μια πλαγιά βρίσκεται το εκκλησάκι της Παναγιάς και λίγο πιο πάνω η εσοχή, όπου σύμφωνα με την παράδοση βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα. Λίγο πιο κάτω βρίσκεται το Στόμιο (λίγα χιλιόμετρα ανατολικά από το Στόμιο βρίσκεται η Φιγαλεία) μια μεγάλη σπηλιά μοναδικής ομορφιάς, απ'

Χώρος ξεκούρασης στο καστανόδασος της Αμπελιώνας

όπου περνούν τα νερά του ποταμού, μέχρι να καταλήξουν στον παραπόταμο Πάμισσο, στην περιοχή Λεμονιά. Η σήραγγα του Στομίου έχει δυο επίπεδα, εκείνο που βρίσκεται στο ύψος της κοίτης και ένα άλλο, πιο ψηλά, που φαντάζει σαν υπερώο, όπου βρισκόταν η παλιά κοίτη, ενώ έχει τη μορφή σπηλαίου με χαμηλή θερμοκρασία εξαιτίας των νερών των πηγών που τρέχουν από τον ουρανό της σήραγγας και αποτελεί κατοικητήριο χιλιάδων αγριοπερίστερων και νυχτερίδων. Πριν την είσοδο του Στομίου και σε απόσταση 150μ. από την κοίτη της Νέδας, γκρεμίζονται τ' αφρισμένα νερά του περίφημου καταρράκτη της Φιγαλίας ύψους 50 μ., που ξεπροβάλλει από ένα εντυπωσιακό φαράγγι το οποίο ορίζεται από θεόρατους σαν κρεμαστούς βράχους, που λογχίζουν αγέρωχα τον ουρανό.

Δεξιά και αριστερά υψώνονται κατάφυτοι λόφοι και βουνά παραφυάδες του Λυκείου, των Νομίων και του Κωτίλου, ενώ 30 περίπου πηγές και κεφαλάρια αναβλύζουν και εμπλουτίζουν το ποτάμι με κρυστάλλινα νερά, δίνοντας, παλαιότερα, κίνηση σε αρκετούς νερόμυλους, που βρίσκονται ακόμη και σήμερα ερειπωμένοι στις όχθες της Νέδας. Το βάδισμα στην

Η Νέδα

κοίτη είναι επώδυνο και επικίνδυνο από την ολισθηρότητα των βρύων πάνω στις πέτρες, το εκτεταμένο πυκνό σύδεντρο και την έλλειψη μονοπατιού, ενώ σε αρκετά σημεία είναι αναγκαία και η κολύμβηση αφού στο ποτάμι έχουν σχηματιστεί βαθιές λίμνες.

Ο πεζοπόρος έχει τη δυνατότητα να επιλέξει δύο βασικές διαδρομές συγκλονιστικού φυσικού κάλλους. Η πρώτη πρόσβαση είναι από την παραλιακή εθνική οδό Πύργου - Κυπαρισσίας. Στο Θολό στρίβουμε ανατολικά προς Λέπρεο και Νέα Φιγαλεία. Στα 7,5 χμ φάνουμε στο Λέπρεο και από κει σε άλλα 6 χμ στη Νέα Φιγαλεία. Κατόπιν περνάμε στα Πετράλωνα και σε απότομη πλαγιά όπου φαίνεται από ψηλά η κοιλάδα της Νέδας. Συνεχίζουμε στα Περιβόλια, και δεξιά στη Φιγαλεία. (Από κεί μπορεί να επισκεφθεί κανείς τον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Φιγαλείας.) Από τα Περιβόλια δυτικά προς το Δραγώγι και μετά βρισκόμαστε μπροστά από τον Ναό του Επικούριου Απόλλωνα. Συνεχίζουμε βόρεια και φθάνουμε στο κρυμμένο χωριό Σκληρού όπου υπάρχει μικρός ξενώνας, και η όμορφη πέτρινη εκκλησία του Αγ. Γεωργίου. Συνεχίζουμε ανατολικά για τον Άγιο Σώστη με την δροσερή πλατεία του Άγ. Γιάννη όπου γίνεται μεγάλο πανηγύρι στις 29 Αυγούστου. Επιστρέφουμε στον κεντρικό δρόμο και κινούμαστε δυτικά προς το χωριό Αμπελιώνα με τις καστανιές και τα πολλά νερά. Μετά το χωριό στρίβουμε αριστερά πρός το χωριό Νέδα ή δεξιά προς το χωριό Πέτρα που είναι στην καρδιά της Νέδας. Βαδίζοντας από την πλευρά της Ηλείας παράλληλα με το ποτάμι και ύστερα από 1 ½  περίπου ώρα διαδρομής μέσα σε ένα άγριο πευκοδάσος φτάνει στα νερά του Ιονίου, στη θέση Πρασιδάκι. Η άλλη πρόσβαση είναι από τον κεντρικό δρόμο Καλαμάτας - Κυπαρισσίας. Έξοδος στο Δώριο και ακολουθούμε την διαδρομή στα χωριά της Άνω Μεσσηνίας Ψάρι, Σύριζο, Στάσιμο, Κακαλέτρι, Νέδα. Αντίστοιχα από την πλευρά της Μεσσηνίας καταλήγει στην Ελαία, αφού περάσει από τα χωριά Καρυές και Φόνισσα.

Κάθε χρόνο τον Αύγουστο, τοπικοί φορείς και φυσιολατρικοί όμιλοι οργανώνουν διήμερη πεζοπορία στην κοίτη της Νέδας.

Δείτε το επίσης ενδιαφέρον Β΄ μέρος του αφιερώματος την Κυριακή 8 Νοεμβρίου.