ΤΩΝ ΜΕΣΣΗΝΙΩΝ ΤΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ, ΕΙΝΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΜΑΣ

Εδώ και μερικά χρόνια, έχουμε ξεκινήσει μια προσπάθεια για συγκεντρώσουμε λέξεις και φράσεις τις οποίες μιλούσαν και μιλάνε ακόμη οι  Μεσσήνιοι.                                                                            

Πεταλίδι η πλατεία

Η προσπάθεια αυτή, που δειλά – δειλά ξεκίνησε στην αρχή, πήρε τη μορφή της χιονοστιβάδας και από 30 – 40 λέξεις που αρχικά είχαμε συγκεντρώσει σήμερα έχουν φτάσει το ύψος περίπου των 1.200 λέξεων, αλλά και φράσεων, πάντα με τη συμβολή πάρα πολλών επισκεπτών του ιστότοπου μας, Μεσσηνίων που μας έχουν στείλει τις περισσότερες από αυτές τις λέξεις και που για μια ακόμη φορά τους ευχαριστούμε .                                                                                

Αγ. Σωτήρα Πεταλιδίου

Η προσπάθειά μας που συνεχίζεται μέχρι να φτάσουμε στον τελικό στόχο μας, ο οποίος είναι μέχρι να βρούμε και την ετυμηγορία των λέξεων, ώστε να δώσουμε ένα πλήρες έργο και να το παραδώσουμε στις επόμενες γενεές για να γνωρίσουν τη «γλώσσα» των προγόνων παππούδων τους, αλλά και τον τόπο της καταγωγής των. 

Στο σημερινό σημείωμα που σας παρουσιάζουμε απομονώσαμε 50

Γαϊτσές Βόρειο

λέξεις οι οποίες αναφέρονται σε συγκεκριμένες εργασίες, στο σπίτι, στα ζώα, στο ανθρώπινο σώμα κλπ.

Τέλος, αφού ευχαριστήσουμε όλους όσοι έχουν συμβάλει στη συγκέντρωση τόσων Μεσσηνιακών λέξεων, να παρακαλέσουμε και εσάς και σε όλους τους Μεσσήνιους αναγνώστες μας, να κάνουν μια ακόμη προσπάθεια να μας στείλουν όσες λέξεις και φράσεις έχουν θυμηθεί στο e-mail : agsaouti@gmail.com

Δείτε παρακάτω κατά κατηγορία τις Μεσσηνιακές λέξεις. 

ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΑΙΟΣΥΓΚΟΜΙΔΗΣ

 * Αγκλιά = Δοχείο για το διάλεγμα της τελευταίας ποσότητας του  
   λαδιού από την κασέλα του ελαιοτριβείου.

 

Λαγκάδα Μάνης

* Ανάρτυγο = φαγητό χωρίς λάδι.                    * Βαλμάς= ο εργάτης που χτύπαγε τα άλογα
    στο λιοτρίβι
 * Δέμπλα = Ξύλινο ραβδί για
   ράβδισμα  ελιών.                                      

* Δικαίωμα = τα εργατικά, εκθλιπτικά του
   ελαιοτριβαία.                                                

 * Καραβοκύρης = ο αρχιεργάτης
   του ελαιοτριβείου.                                 

Αγαλιανή Τριφυλίας

* Κατσίγαρος = Το λιόζουμο μετά τη διαλογή του λαδιού. 

   (Μανιάτικη λέξη)                             
 * Κατσόνι = ένα ξύλινο εργαλείο σα μαγκούρα
    ή γκλίτσα που
    κατεβάζουν την κλάρα της ελιάς                                                         

* Κατωλίδι = το κάτω λιθάρι στα παλιά λιοτρίβια (λιτριβεία).                  

* Λαδούσα = Δοχείο για μεταφορά λαδιού.

Μαραθόπολη 

* Λινός : Υπόγεια δεξαμενή στην οποία
  διοχετευόταν από την
   κασέλα ο κατσίγαρος.

 * Λιόζουμο = Υγρό απόβλητο ελαιοτριβείων

 * Λιοκόκκι = Πυρήνας από επεξεργασία της
   ελιάς στο ελαιοτριβείο

 * Λιοπανάζω= δέρνω κάποιον τόσο πολύ που σέρνεται σαν
   λιόπανο (θα σε λιοπανιάσω)

 

Αετός Κοπανακίου

* Λιτριβεία = τα ελαιοτριβεία.

 * Μαστέλο = Αυτό  ήταν ξύλινο και κυλινδρικό
   (μισοβάρελο) δοχείο
   ανοιχτό από πάνω.                                                                   

 * Μούργα = χοντρό κατακάθι λαδιού.

 * Μπιντόνα = το μεταλλικό δοχείο,
   ο ντενεκές, που βάζουμε το λάδι.                      
 

Αμπελιώνα ορεινής Οιχαλίας

* Μπότσα = ειδικό δοχείο από ορείχαλκο που
   χωρούσε δύο οκάδες λάδι.

* Χαμολόι = Το μάζεμα του καρπού της ελιάς  
   από το χώμα, που έχει πέσει από τον  αέρα.
   Το λάδι που βγαίνει απ’ αυτές τις ελιές, 

   είναι κατώτερης ποιότητας.

 * Χαμούρι = το σπάσιμο του ελαιόκαρπου και
    μετατροπή του σε πολτό.                                                                                               

ΣΤΗ ΣΠΟΡΑ                                                                           

* Αμειψισπορά = Η αλλαξοσπορά, άλλα χωράφια τα έσπερναν με  
  σιτάρι, κριθάρι κλπ και άλλα με λούπινα, βίκους κλπ                     

Άνω Δώριο

* Ανόργωτο (έδαφος) = Αυτός που δεν
  οργώνει το έδαφος, αλλά το  
  κουτσουλοχώνει. 

* Βολοκόπος = Αυτός που ακολουθούσε το  
   ζευγολάτη και με την 

   αξίνα του θρυμμάτιζε το χώμα.
* Γεννήματα = Αγροτοειδή φυτά. Σιτάρι, κριθάρι, βρώμη.

*Δεμάτι = δεμένη ποσότητα θερισμένων γεννημάτων, ξύλων κλπ

Σπερχογεία (Κουρτσαούσι)

* Δεματόσκοινο = το σκοινί με το οποίο
  έδεναν το δεμάτι. Είχε στη  
  μια του άκρη ένα ξύλινο κουλούρι για να
  σφίγγει πιο πολύ και να
  δένετε καλλίτερα.

* Κατούνα = κοφίνι με το φαγητό της ημέρας
  που έπαιρναν οι Μανιάτες στο χωράφι.

* Κουτρούλια  = το ειδικό σκάψιμο (σε
  σωρούς) που γινόταν στις σταφίδες.

Άνω Βέργα (Σέλιτσα)

* Λιμάρι = Μικρό μάτσο από θερισμένα  
  γεννήματα.

* Πετροσήκωμα = Το καθάρισμα του
  χωραφιού από τις πέτρες.

* Ρογγοδίχαλο = Εργαλείο ρογγίσματος.
  Διχάλι και δρεπάνι.  

* Νιάκα = Δερμάτινη φορητή κούνια μωρού  
  που έπαιρναν στα χωράφια για να                                         δουλεύουν.                                                                       * Φούσκιασμα = Το λίπασμα με κοπριά (φουσκί) ζώου

Αρφαρά πλατεία

ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΣΩΜΑ            

* Γκοργκούνι=αστράγαλος                               * Καρλαύτης = αυτός που έχει μεγάλα και  
   πεταχτά  αυτιά.                      

* Κάφυρος = Το ρουθούνι.                                * Μπάκα = κοιλιά.

ΖΩΑ                                                                    

* Γουστέρα  ή γουστέρνα = σαύρα

Θουρία πλατεία

* Δεπουτσώνω = δένω τα πόδια των ζώων.

* Κλωσσούδες = οι κότες που κλωσάνε «επωάζουν» αυγά.                    

* Κουκούλι = Ο μεταξοσκώλικας                      * Μάστακας = Η ακρίδα.                                   * Μιαντούρι = Σιαμαμίδι, μολυντήρι, (μικρή
   σαύρα).

ΣΚΕΥΗ - ΕΙΔΗ ΣΠΙΤΙΟΥ                                                                      * Κάδη (η) = ξύλινο βαρελοειδές δοχείο τυριού.

Άρης πλατεία

* Καδίνα = Πήλινη πιατέλα, η τσανάκα.

* Κυλίφι = μαξυλαροθήκη                                * Λαίνα = στάμνα.                                           * Μαναρίτσα =  Το μικρό τσεκούρι. Τη λέξη
  αυτή τη συναντάμε στην 

Πλάτανος Πύλου

  περιοχή των  
  Κωνσταντίνων του  
  Δήμου Οιχαλίας και   την οποία μας  
  έστειλε ανώνυμος φίλος.

Μεταμόρφωση (Σκαρμιγκα)

* Μπεσίκι = Ξύλινη  
  κούνια μωρού.