Κυριακή 8 Μαΐου 2011

ΟΙ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΟΙ ΘΥΜΟΥΝΤΑΙ, ΟΙ ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΟΛΟ ΤΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ.


Ηλιοβασίλεμα στην Καλαμάτα
   Εχουμε ξεκινήσει και προσπαθούμε να ξαναζωντανέψουμε την παλιά Μεσσηνία. Ψάχνουμε και βρίσκουμε τις παλιές ονομασίες των χωριών μας, τις λέξεις που χρησιμοποιούσαν οι παλαιότεροι και εν μέρει χρησιμοποιούν οι νεότεροι.
   Στόχος μας είναι να βρούμε τα ήθη και έθιμα των προηγούμενων χρόνων, να βρούμε επίσης τα πανηγύρια, τα μοιρολόγια όλης της Μεσσηνίας, τα παλιά επαγγέλματα που έχουν χαθεί και οτιδήποτε άλλο γινόταν στη Μεσσηνία που να συμπληρώση την έρευνα που έχουμε ξεκινήσει.
    Η σημερινή ανάρτηση όσων έχουμε βρει μέχρι τώρα  θα την αφιερώσουμαι στους ΑΠΟΔΗΜΟΥΣ ΜΕΣΣΗΝΙΟΥΣ, όπου και αν βρίσκονται, είτε είναι στις ΗΠΑ, στον ΚΑΝΑΔΑ, στην ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ, στην ΑΦΡΙΚΗ, στην ΕΥΡΩΠΗ,  στη ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ και όπου αλλού βρίσκονται σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης.
    Προσκαλούμε όλους εσας που έχετε μπει στο blog μας και  παρακολουθείτε την εξέλιξη της Λαογραφικής έρευνά μας που αφορά τη Μεσσηνία, να το διαδώσετε σε όλους τους Μεσσήνιους για να μάθουν και αυτοί καλύτερα τις ρίζες τους.
    Σας καλούμε επίσης να μας στείλτε τα σχόλιά σας στο τέλος αυτής της σελίδας, ή  το μήνυμά σας στο E-mail: agsaouti@gmail.com.
 
Μάνη : Ελιές και πέτρα
    Παρακάτω μπορείτε να δείτε και το λεξιλόγιο και φρασεολόγιο όπως επίσης και την εξέλιξη της έρευνάς μας για τα Χωριά μας, έτσι όπως διαμορφώθηκαν τις τελευταίες ημέρες.
A
1. Αγκωνή =άκρη καρβελιού φρατζόλας
2. αγροικάω = ακούω ή ξαγρυπνώ
3. αδειάζω = ευκαιρώ
4. ακουμπέτι = παρά ταύτα
5. ακώ = ακούω
6. αλάργα= μακριά
7. αλλαξιά= σύνολο ένδυσης,
8. Αναρίγησα = ανατρίχιασα
9. αμπολάω = αφήνω, ελεύθερα, ασύδοτα
10. Ανασκελώθηκε = έπεσε ανάσκελα
11.απόκανα = παρακουράστηκα,
12.αποσταίνω = κουράζομαι
13. αποσπερού = απόψε το βράδυ
14. άραχνος = κακομοίρης,
15. αρούκατος= άτσαλος
16. αχάραγο = αφώτιστο
17. ανακλανιέμαι = τεντόνωμαι
18. ασκί = τουλούμι
19. απίδι= αχλάδι,
20. απαυτώνω = κάνω έρωτα με μια γυναίκα
21. απόπατος = τουαλέτα
22. αραούζης = ασουλούπωτος
23. απαντοχή = υπομονή
24. αυτούνο αυτού = αυτό εκεί
25. αψίω = τρώω χωρίς ψωμί
26. αποκορωμένος = καταραμένος
27. αποκρεύω=σταματώ να τρώω κρέας
28.απάγκιο = μέρος χωρίς αέρα
29.ανάρτυγο=φαγητό χωρίς λάδι
30.απόρριξε =απέβαλλε
31. ανάκαρο = δύναμη, τσαγανό
32. ανεβάσταγος=ανυπόμονος
33. αράδα = σειρά


Β.
34. βατεύω = κάνω sex με παρθένα
35. βαγένι = βαρέλι
36. βανιώνω = παχαίνω
37. βερεσιγέ = χωρίς πληρωμή
38. βουή = συμφορά, μεγάλο κακό
39. βρακοζώνι = ανδρικό εσώρουχ0 με πόδια
40. βίκα = στάμνα
41. βατουριώνω,βατώνα= σύμπλεγμα από βάτα
42. βιζιδάδι = έμπλαστρο
43. βαβίζω = γαυγίζω ή φωνάζω
44. βαρελίτσα=μικρό βαρελοειδές ξύλινο δοχείο

Γ΄
45. γράνα = χαντάκι
46. γουρνοπούλα, = γουρουνόπουλα
47. γερούτσος = γεροντοπαλλήκαρο
48. γλυφοσαγανάς = αυτός που γλείφει το πιάτο


Βοϊδοκοιλιά Πύλου
 Δ΄
49. δώθενε = από εδώ

Ε΄
50. ευτού = εκεί
51. έντο = νάτο
52. εφτούνο = αυτό

Κ΄
53. κατσούλα = γάτα
54. καταπίτης ή καταπιώνα= οισοφάγος
55. κειώνω = τελειώνω, συμπληρώνω
56. κιούπι=πήλινο,λαγήνι
57. κουτσούνα= κούκλα
58. κούκλα = καλαμπόκι
59. κολιάνιτσα = ευκοίλια
60. κουτρούλι= σωρός χώματος,αυλάκι ντομάτας
61. κουμούτσι = χοντρό κομμάτι ψωμιού
62. κατακεφαλιά =καρπαζιά
63. κουβενταρία = λογοδιάρρια.
64. κουνενές = μωρό
65. καριόλα = 2πλό σιδερένιο κρεβάτι.
66. κόρυζα = αρρώστια πτηνών.
67. κρησάρα = λεπτό κόσκινο.
68. καρκατζέλες = κοπριά κατσίκας.
69. κενώνω = σερβίρω- αδειάζω.
70. κείθενε = από ‘κει,
71. κιβούρι = μνήμα
72. κόφα = μεγάλο καλάθι.
73. κοφίνι =καλάθι
74. κότσαλα = κοτσάνια
75. κούμπλα = βρύση,
76. κουργιαλοί = αυλάκι για φύτεμα ντομάτας.
77. καμώνομαι = σωπαίνω
78. κοτσώνομαι = καμαρώνω
79. κατσόνι = ξύλινο εργαλείο τραβήγματος κλαριού
80. κοπελάτος = υπηρέτης
81. κουλουπώνομαι =χώνομαι στα σκεπάσματα
82. κωλοφωτιά = πυγολαμπίδα

Λ΄
83. λάκο = αργαλιός.
84. λιακωτό = ξύλινο μπαλκόνι που το βλέπει ήλιος
85. λάπατα ή λάπαθα = μακρόστενα πλατιά χόρτα
86. λουμώνω=λουφάζω, κρύβομαι.
87. λόπια = φασόλια.
88. λακάω=τρέχω
89. λιθάρια = τρόχαλα, στρούμποι, βήσαλα.
90. λαχίδια = σκαλωτά χωράφια.
91.λυταρώνω = δένω.
92. λεβέτι = μεγάλο καζάνι.
93. λούζα = πουρνάρι,
94. λούρα = μικρή βέργα.
95. λούκι =καρπός του αραποσίτι (κούκλας)
96. λούμπα = λακούβα
97. λιόπανα = τα πανιά που τινάζουν τις ελιές.

Μ΄

Καρδαμύλη : Ακτή Φονέα
98. μαθές = λοιπόν 99. ματσούκι=κοντόχοντρο ραβδί
100. μάπα= λάχανο
101. μαπίζω = σφουγκαρίζω
102. μούργα =χοντρό κατακάθι λαδιού
103. μπατανία= χοντρή κουβέρτα.
104. μπουγέλος = κουβάς.
105. μπόσικα = χαλαρά.
106. μπάκα = κοιλιά.
107. μπουσουρντάνο = ντενεκές.
108. μασιά = σιδερένιο όργανο για τα κάρβουνα
109. μπάκακας =βάτραχος
110. μπουζία = γουρούνια.
111. μπροστέλα, μπροστοποδιά = ποδιά
112. μαζόχτη = μαζεύτηκε- έφτασε
113. μπαζίνα = χυλός από καλαμποκάλετρο
114. Μου βγήκε η λασά = μου βγήκε η γλώσσα

Ν΄
115. ναχρικά = κατσαρολικά
116. νίδι = ένα μικρό κομμάτι
117. νταβάς = χάλκινο ταψί με καπάκι
118. νάκα = φορητή κούνια μωρών που έβαζαν στην πλάτη τους οι αγρότισες

Ξ΄
119. ξεκορφαρίζω = ο ψηλός που ξεχωρίζει.
120. ξελέμιασμα = σφάξιμο κόκορα.
121. ξεσαγωνιάστηκα = αδυνάτισα πολύ.
122. ξεκωλώνω = ξεριζώνω
123. ξυλοκέρατα = χαρούπια.
124. ξεστερίζουμαι = δεν λαμβάνω υπ’ όψιν.

Ο΄
125. Ολούθε = παντού

Π.
126. παλιόπραμα = παλιάνθρωπος
127. πάντα = μεριά, πλευρά
128. Παραγώνι = τζάκι
129. Παρδαλίζουν = λέγετε όταν οριμάζουν τα σταφύλια
130. Πασπαλώ = ρίχνω άχνη ζάχαρη
131. Παταλιά = οριζόντια θέση τραυματία
132. Πατσαβούρα, πετσάφι = πρόχειρο πανί που χρησιμοποιείται κατά και μετά το φαγητό
133. πετσί λουρί = χέσιμο,
134. πιλαλάω = τρέχω,
135 πιλάλα = τρέξιμο,
136. Πιτάρι = μελισσοκέρι
137. Πιοτούρα = κρασοκατάνυξη
138. πέσε μου = πες μου,
139. πλακουτσά = πλακωτά
140. πούντος = το μεγάλο δάχτυλο του χεριού,
141. προγκάω = διώχνω κάτι με φωνές, τον φοβίζω
142. πούργι = μεγάλο και φαρδύ καλάθι φρούτων,
143. προσμπούκι = κολατσιό
144. Προσφέρνω = παρομοιάζω με κάποιον άλλο
145. προσώρας = προσωρινά.

Ρ.
146. ρεντίκολο = ρεζίλι, γελοίο
147. ροβολάω = κατεβαίνω τρέχοντας
148. ρούγα = γειτονιά
149. ρουπώνω = χορταίνω
150. ριτσίδι = βράχηκα ως το κόκαλο

Σ.
151. σαγάνι = πιάτο,
152. σαμαροπάϊδα = η λεπτή σανίδα στο πλάϊ του σαμαριού.
153. σαρώνω = σκουπίζω,
154. σακάτου = εκεί κάτω,
155. σαρωματίνα = χορτάρινη πρόχειρη σκούπα
156. σάψαλο = σάπιο
157. σβερκώνω = χτυπώ κάποιον στο σβέρκο.
158. σγαρλίζω = σκαλίζω το χώμα.
159. σγούφτω=σκύβω,
160. σαπάνου = εκεί επάνω,
161. σγρουμπούλι = ογκίδιο στρογγυλό
162. σγουμπαίνω = καμπουριάζω, είμαι σκυφτός
163. σειριά = σόϊ
164. σεργούνι = η ξεφτύλα
165. σκαρίζω = βγαίνω, προβάλω από κάπου
166. σκατοψύχια = κατάρες.
167. σκαφίδα = η σκάφη που έπλεναν τα ρούχα.
168. σκαφίδι = η σκάφη που ζύμωναν το ψωμί.
169. σαπέρα = πήγαινε πέρα,
170. σκαπέτησα = έφτασα ή έφυγα,
171. σαρωματίνα = χορτάρινη σκούπα,
172. σκουληκαντέρα = γλίτσα.
173. σκιάχτηκα = τρόμαξα,
174. σουβή=συμφορά,
175. σκορδοστούμπι = γουδί,
176. σκουράντζος= ρέγγα,
177. σκούζω = φωνάζω,
178. σοροβλιάστηκε = έπεσε
179. σούγελο = υδροροή
180. σούδα = στενό δρομάκι,
181. σουράω= σφυρίζω,
182. σπάρτο = κατσαφάνα
183. σταθιμός= σταθμός,
184. σπερνά = κόλυβα,
185. σποράκλα, με σπόρισε = διάρροια
186. στρατόνι = πεζούλα
187. στράφι = άδικα
188. στρεκλάω = βαδίζω δεξιά αριστερά, σκοντάφτω
189. στροφιάζομαι = πέφτω για ύπνο
190. συφουλιάζομαι = σκεπάζομαι,
191. συμπράκαλα = διάφορα είδη οικιακής ή ατομικής χρήσης.
192. στάσεις = βραγιές που φυτεύουν πχ σκόρδα 183. σβώλος = μικροκαμβμένος,
193. σκούρκος =χρυσόμυγα.
194. σιγουρεύω = κρύβω,
195. σφαρδάκλι = βάτραχος
196. σώνει = φτάνει

Τ
197. τάσι ή τασάκι= σταχτοδοχείο,
198. τανιέμαι = σφίγκομαι,
199. ταχειά = αύριο,
200. τέτζερης = κατσαρόλα,
201. τέντα = ανοιχτά, διάπλατα,
202. τι λογό = τι είδος,
203. τηράου=βλέπω,
204. τουρλώνω = φουσκώνω,
205. τουρνόκολα = ανάποδα
206. τουρνοκολιάστηκε = έπεσε άγαρμπα
207. τράβα= καδρόνι στέγης,
208. τρόκανι = κουδούνι αιγοπροβάτων
209. τσακάω = τσακίζω
210. τσαλίμια, τσαλιμάκια = νάζια
211. τσαντίλα = ύφασμα που πήζουν το τυρί.
212. τσαφάρι = κνήμη του ποδιού,
213. τσιγαρολάχανα = μυρωδικά χόρτα,
214. τσικάου = τσουγκρίζω
215. τσότρα= δοχείο κρασιού,
216. τσουτσουρώνω = αγριεύω
217. τσεμπερέκι ή ζεμπερέκι= πόμολο ή σύρτης πόρτας,
218. τσουμπλέκια= κουζινικά σκεύη,
219. τσουράπι= κάλτσα,
220. τσιγκλάω = προτρέπω,
221. τσεμπέρι ή τσεμπέρα = Γυναικείο μαντήλι.

Φ
222. φακλάνα= κακόφημη γυναίκα (πουτάνα).
223. φαγανιάρης = λαίμαργος
224. φελί = ένα κομμάτι παστού βακαλάου
225. φκτίκια = βαφτιστικά ρούχα
226. φλέσουρα = μικρά σκουπιδάκια από ξύλα
227. φλομώνω = ζαλίζω
228. φούγα = οργή
229. φουρφουράω = θορυβώ
230. φρύξες = ψωμί προηγούμενης ημέρας που το ψήνουν στο φούρνο
231. φτούνος = αυτός

Χ.
232. Χαρανί = καζάνι,
233. χαντρολέμι = κολιέ,
234. χαλαστάρι =πέτρα
235. χαβάνι = σιδερένιο γουδί.
236. χαρχαλεύω = ψάχνω
237. χάφτω = καταπίνω λαίμαργα, ξεγιελιέμαι.
238. χόβολη = στάχτη
239. χουνέρι = πάθημα
240. χορήγι = ασβέστης
241. χουγιάζω = βρίζω
242. χρονιάρα = η ημέρα που είναι αργία, καθώς και οι μεγάλες γιορτές

Ψ.
243.ψες = χθές.

Ελάτε μαζί μας να διαμορφώσουμε το μοναδικό λεξικό της Μεσσηνίας. Σας περιμένουμε και σας ευχαριστούμε

1 σχόλιο:

  1. Ανώνυμος11.6.11

    θελω να πω κι εγω μια λεξη. Την γροθαρομαντρα = τοποθεσια με φυτορια ελιας. Και πολυ καλη η προσπαθεια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή