ΞΑΝΑΖΩΝΤΑΝΕΥΟΥΜΕ ΤΑ ΣΤΑΦΙΔΟΣΠΙΤΑ ΤΗΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ !

Η παράδοση στη Μεσσηνία είναι τόσο πλούσια που τελειωμό δεν έχει.  Σήμερα θα καταπιαστούμε με ένα θέμα που σε πολλούς είναι άγνωστο και δεν γνωρίζουν το ΣΤΑΦΙΔΟΣΠΙΤΑ, με τα οποία θα ψάξουμε και θα γνωρίσουμε

Η σταφίδα απλωμένη στ' αλώνι

σε πολύ κόσμο, όπως επίσης θα θυμηθούν οι παλαιότεροι, οι οποίοι έζησαν σ’ αυτά και που σήμερα μιλάνε με μεγάλη νοσταλγία. Τα παιδιά το έβλεπαν σαν τις καλοκαιρινές τους διακοπές και σήμερα όλοι θυμούνται τις ημέρες εκείνες των σταφιδόσπιτων.                                        

Τι ήταν όμως αυτά τα περιβόητα Σταφιδόσπιτα ;                                            

Τα σταφιδόσπιτα «άνθησαν» και δημιουργήθηκαν τις 10ετίες 1950 – 1980, στις περιοχές της  Πυλίας και της Τριφυλίας, μετά όμως το 1980 η Αγροτική πολιτική επέβαλε να ξεριζωθούν οι σταφίδες και να αντικατασταθούν με τις ελιές, γιατί οι αγρότες έβλεπαν ότι είναι πιο εύκολη δουλειά και ίσως και καλύτερο εισόδημα. Έτσι πήραν την απόφαση και οι

Ερειπωμένο σταφιδόσπιτο

σταφίδες στο μεγαλύτερο μέρος τους «αφανίστηκαν» και τα ελαιόλαδα πλήθυναν ακόμη περισσότερο.  Αυτό που έχει μείνει για να θυμίζει σε όσους έζησαν αυτές τις όμορφες εποχές, είναι τα ερειπωμένα σταφιδόσπιτα για να μην εξαλειφθούν αυτές οι αναμνήσεις.  

 Η δουλειά των αγροτών στη σταφίδα, στην ουσία ξεκίναγε το Γενάρη με κλάδο και συνεχιζόταν μέχρι το Σεπτέμβρη, τότε που γινόταν η συγκομιδή. 

Εκ των πραγμάτων ο αγρότης έπρεπε να μένει εκεί. Κυρίως όμως έμεναν τους καλοκαιρινούς μήνες, γιατί η σταφίδα είχε πολύ δουλειά, είχε το ξέφυλο, είχε τον τρύγο, είχε όμως και το λιάσιμο της σταφίδας.

Το καλοκαίρι, όλη η οικογένεια μετακόμιζε το βιός τους στα χωράφια όπου τα

Η σταφίδα για την οποία στηνώταν ολόκληρη
"επιχείρηση"

σταφιδόσπιτα, τους περίμεναν να τους φιλοξενήσουν, αυτούς του ίδιους, όπως και τα ζώα τους, τις κοτούλες τους, τα χοιρινά τους, τα γατιά ή και τα σκυλιά τους, τα οποία φόρτωνα στα ζώα. Τα χωράφια ήταν συνήθως μακριά από τα χωριά γι’ αυτό και έκαναν μια διαδρομή 1 – 3 ώρες.     Για τα παιδιά όμως ήταν μια γιορτή, ήταν οι καλοκαιρινές διακοπές τους. Όχι ότι δεν δούλευαν στις σταφίδες, ήταν όμως πραγματικές διακοπές, τα παιδιά έπαιζαν ξένοιαστα, χωρίς το άγχος των διαβασμάτων, χωρίς σχολείο, και τότε τα καλοκαίρια ήταν κάτι το ξεχωριστό γι’ αυτά που περίμεναν πως και πως για να χορτάσουν παιχνίδι. 

Γράψαμε πιο πάνω ότι τα καλοκαίρια έμεναν στα σταφιδόσπιτα.   Η δουλειά όμως για τους μεγάλους ήταν πιο σκληρή. Όταν άπλωναν τη σταφίδα στ’ αλώνια για λιάσιμο, υπήρχαν κάποια «λαμόγια» της εποχής που πήγαιναν και έκλεβαν τη απλωμένη σταφίδα. Έπρεπε λοιπόν οι νοικοκυραίοι να φυλάξουν τη σταφίδα τους, γι’ αυτό το λόγο έφτιαχναν καλύβες και φουρτζιάτες με φτέρη

Και άλλες αναμνήσεις σε ένα ακόμη σταφιδόσπιτο.

δίπλα στα αλώνια και τα βράδια οι άντρες έμεναν εκεί.

Μιας και κάναμε αναφορά στις φουρτζιάτες, να εξηγήσουμε τι είναι οι φουρτζιάτες. Οι φουρτζιάτες ήταν στην ουσία μια κατασκευή ενός εναέριου κρεβατιού που το αποτελούσαν 4 πάσσαλοι που στο επάνω μέρος ήταν διχάλες. Οι πάσσαλοι αυτοί ήταν από δέντρα ελιάς, πουρνάρι και οποιοδήποτε άλλο ξύλο, αρκεί στο επάνω μέρος να είχαν τη διχάλα.  

Τους πασσάλους τους έμπηγαν στη γη και υπολόγιζαν το ύψος να είναι στα 

2 με 3 μέτρα. Αυτό γινόταν να αποφεύγουν τα διάφορα ερπετά όπως φίδια κλπ                

Εκεί επάνω έκαναν κάτι σαν κρεβάτι το οποίο έντυνα με φτέρη γύρω - γύρω,

Σε τέτοια σπίτια, οι παιδικές φωνούλες πλημμύριζαν
από χαρά και παιχνίδια. 

πάνω και κάτω και τα βράδια κοιμόντουσαν εκεί επάνω. Δεν ήταν όμως τυχαία η κατασκευή αυτή, την έντυνα με τη φτέρη διότι τα βράδια έβγαζε ένα υπέροχο άρωμα που ο ύπνος γινόταν ιδιαιτέρως απολαυστικός. 

Η κατασκευή τέτοιων κρεβατιών δεν περιοριζόταν μόνο στις φουρτζιάτες, κάτι παρόμοια έφτιαχναν και πάνω στα δέντρα, κάτι δηλαδή σαν «δεντρόσπιτο», το οποίο ήταν η χαρά και το αγαπημένο κρεβάτι όχι μόνο των παιδιών, αλλά και των μεγάλων.                                                                               

Ένα χαρακτηριστικό συμβάν που έχει μείνει στη μνήμη μικρών και μεγάλων, ήταν όταν έπιανε η βροχή. Ξύπναγαν όλοι για τρέχανε για να  πάνε να σκεπάσουν να σκεπάσουν τα αλώνια. Υπήρχε ένας πανικός, ένας πυρετός, όλοι φώναζαν «φέρτε τα σκοινιά», «φέρτε τη βαριά», τη βαριά την ήθελαν για να χτυπήσουν τα παλούκια που έδεναν τα πανιά για να μην τα πάρει ο αέρας. Όλο το βράδυ είχαν κάτι σαν πόλεμο, με φακούς και φωνές η νύχτα γινόταν

Ερειπωμένο σήμερα, αλλά γεμάτο αναμνήσεις

πολύ επεισοδιακή, σα να τους είχε επιτεθεί ο εχθρός και οργάνωναν την άμυνά τους. Αυτός ο «πόλεμος» όμως ήταν για να σώσουν το εισόδημά τους από τον «εχθρό» παλιόκαιρο που τους επιτέθηκε με μια βροχή. Φυσικά σ’ αυτόν τον πόλεμο δεν έπαιρναν μέρος μόνο οι μεγάλοι, συμμετοχή είχαν και τα παιδιά, και οι παππούδες και οι γιαγιάδες, όλοι «επί τω έργω»

Τι εποχές όμορφες κι’ εκείνες, πως οι σημερινοί να ξεχάσουν τόσο ωραίες στιγμές. Πόσο έχουν αλλάξει σήμερα οι καιροί ! Τα παιδιά της Πυλίας και της Τριφυλίας, ας θυμηθούν αυτές τις αξέχαστες στιγμές.                                                                                                 

Το σημερινό μας άρθρο είναι αφιερωμένο σ’ αυτούς.

Πολλοί, λοιπόν,  είναι εκείνοι που αναπολούν αυτά τα αξέχαστα καλοκαίρια, βλέποντας τα ερειπωμένα πλέον σταφιδόσπιτα.  Σ’ αυτούς συγκαταλέγεται η  φίλη Βάσω Μαθιού από τον Πλάτανο της Πύλου που μας έδωσε αυτές τις πληροφορίες και την οποία ευχαριστούμε θερμά.   

H Bοϊδοκοιλιά